Arkadij A. Tołoczanow – wysoki rangą urzędnik rosyjski, przysłany do Królestwa Polskiego w ramach wprowadzania nowych porządków po powstaniu styczniowym, pozostał tutaj już do końca życia, zrobił świetną karierę, pełnił szereg ważnych funkcji, m.in. zajmował stanowisko gubernatora w Radomiu, był także prezesem dyrekcji głównej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Oprócz kariery zawodowej oddawał się gorliwie swojej pasji – kolekcjonerstwu dzieł sztuki i bibliofilstwu. Z zapałem zbierał literaturę piękną, z zakresu sztuk pięknych, książki historyczne, socjologiczne, dotyczące ekonomii, filozofii, prawa i ustroju. Korzystając ze swojej pozycji społecznej sprowadzał pozycje zakazane przez carską cenzurę, w tej liczbie znalazły się londyńskie wydawnictwa rewolucjonistów rosyjskich skupionych wokół A. Hercena oraz polskie wydawnictwa emigracyjne. Książki zbierał metodycznie, w tym celu zaopatrzył się w niezbędny warsztat bibliograficzny, nabył m. in. Pierwsze wydanie bibliografii K. Estreichera. Był także zafascynowany polską literaturą, uważano go za wielbiciela twórczości Adama Mickiewicza. Zgromadzony przez A. A. Tołoczanowa księgozbiór ma charakter wybitnie humanistyczny, przeważają w nim książki wydane w drugiej połowie XIX w., chociaż spotykamy pewną liczbę starszych, w tym starych druków; na kolekcję składają się przede wszystkim wydania francuskie, rosyjskie, polskie, pewna liczba ukraińskich i niemieckich oraz nieliczne pozycje wydane w innych językach europejskich. Księgozbiór trafił do Biblioteki Uniwersyteckiej na mocy testamentu w roku 1897, liczył wtedy 7473 dzieła w 15 362 woluminach, w tym ok. 190 tytułów czasopism. Zgodnie z wolą testatora część kolekcji była wydzielona i eksponowana w specjalnych oszklonych szafach w Czytelni Głównej, gdzie znajdował się aż do lat 30. XX w., budząc uzasadniony zachwyt odwiedzających.
Dla Biblioteki Uniwersyteckiej oraz dla dziedzictwa narodowego stanowi kolekcję cenną ze względu na wartość zgromadzonych książek oraz jako dokument historii kolekcjonerstwa i kultury książki; stanowi interesujący materiał dla badaczy historii stosunków polsko rosyjskich, polskiego ruchu niepodległościowego, rosyjskich ruchów demokratycznych, historyków sztuki i badaczy zagadnień związanych z książką i bibliofilstwem.
W ramach projektu planujemy digitalizację 236 publikacji z kolekcji.
